OTWARCIE LAMUSA
W miniony wtorek – 27. września 2016 roku z ogromną przyjemnością oficjalnie otworzyliśmy nowopowstałe w naszym ośrodku kultury Żywe Muzeum Regionalne Powiśla Zawichojskiego – Zawichojski Lamus Kultury Dawnej. Miejsce, które gromadzi eksponaty świadczące o życiu codziennym tutejszych mieszkańców, kulturze i tradycjach pielęgnowanych przez kolejne pokolenia przodków tej ziemi. Możliwość realizacji naszego pomysłu otworzył konkurs grantowy dla jednostek sektora finansów publicznych ogłoszony przez Ośrodek Promowania i Wspierania Przedsiębiorczości Rolnej w Sandomierzu na realizację zadań, które wpisują się w cel jakim jest upowszechnienie potencjału lokalnych zasobów kulturowo – przyrodniczych i popularyzacja walorów regionu Gór Świętokrzyskich przez: rozwój lokalny z wykorzystaniem i zachowaniem dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego oraz wykorzystanie zasobów lokalnych prowadzące do poszerzenia oferty turystycznej regionu w tym do rozwoju produktów turystycznych. Wymieniony wyżej ośrodek jest operatorem dotacji pochodzących z funduszy szwajcarskich, w ramach programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej.
Korzystając z możliwości wzięcia udziału w konkursie, napisaliśmy projekt, w którym przedstawiliśmy pomysł na realizację naszego zadania. I udało się. Końcem kwietnia podpisaliśmy umowę w w/w instytucją na dofinansowanie naszego pomysłu w kwocie 42 500zł. Całość realizacji zadania wraz z finansowym wkładem własnym naszej placówki opiewała na kwotę 50 000zł. W ramach tych środków zaplanowaliśmy przede wszystkim stworzenie muzeum. Niezbędne było zaplanowanie prac adaptacyjnych związanych z przystosowaniem I piętra naszego ośrodka do ekspozycji pozyskanych zabytków, pracy w terenie związanej z pozyskiwaniem eksponatów, ich konserwacją inwentaryzacją i archiwizacją, wykonaniem replik np. zabudowy pieca, czy pojedynczych mebli, aranżacja ekspozycji w poszczególnych nowopowstałych pomieszczeniach, realizacji filmu dokumentalnego poświęconego tradycjom wiślanym Zawichostu i okolic, prezentacji multimedialnej złożonej z dawnych i odpowiadających im kadrów dzisiejszego Zawichostu, realizacji warsztatów – lekcji etnograficznych dla młodzieży szkolnej, przygotowanie dokumentów projektowych w tym promocyjnych, a także zaplanowaniem spotkania związanego z samym otwarciem muzeum. Zadań dość dużo, a na realizację projektu tylko pięć miesięcy…
… tydzień poprzedzający otwarcie muzeum był dla nas czasem przedpremierowej weryfikacji
To co stworzyliśmy oceniła młodzież z Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Zawichoście. Od 20 do 23 września 2016 roku w pomieszczeniach Zawichojskiego Lamusa Kultury Dawnej odbyły się spotkania etnograficzne poświęcone tradycjom i historii regionu. Codziennie kilkunastoosobowa grupa wraz z opiekunem zwiedzała pomieszczenia muzealne, oglądała prezentację multimedialną „Zawichost dawniej i dziś” przygotowaną przez lokalnego pasjonata fotografii – Krzysztofa Siusia oraz film „Wiślane tradycje Zawichostu i okolic”, który wyreżyserował dla nas Józef Myjak, a zrealizował Waldemar Dziuba. Młodzież pracowała również w technikach plastyki obrzędowej. Warsztaty zabawek ze słomy poprowadził twórca ludowy – Tadeusz Kuś, „czarowania” bibułowych kwiatów – Barbara Simm. Na koniec uczestników rozruszały wprawki ludowych przyśpiewek, które zaproponowała Maria Skorupa. Zmysł wzroku pobudzać miały kolorowe prace rękodzielnicze i eksponaty, które można było nie tylko zobaczyć, ale również dotknąć, sprawdzić jak działają, zobaczyć z czego zostały wykonane. Na słuch podziałały ludowe melodie regionalne, a co ze zmysłem smaku? Każdy uczestnik mógł poczęstować się zawichojskim „szczodrokiem” – produktem regionalnym, który od lat wypieka miejscowa piekarnia „MASPEK”.
… na szczęście dobrnęliśmy do końca
We wtorkowy wieczór sala widowiskowa naszego ośrodka kultury po brzegi wypełniła się tymi, którzy zainteresowali się naszym pomysłem. Przybyli goście: Ewelina Bień – radna Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego, Tomasz Huk – przewodniczący Rady Powiatu Sandomierskiego, Andrzej Wzorek – Burmistrz Miasta i Gminy Zawichost, Halina Sadecka – v-ce prezes zarządu, która wraz z Adrianną Wójcik – specjalistą ds. doradztwa i szkoleń reprezentowała Ośrodek Promowania i Wspierania Przedsiębiorczości Rolnej w Sandomierzu. Przybyli również radni Rady Miejskiej Zawichost, pracownicy samorządowi, dyrektorzy, kierownicy i pracownicy lokalnych placówek organizacyjnych, przedstawiciele zaprzyjaźnionych instytucji kultury, etnografowie, regionaliści, twórcy ludowi, właściciele okolicznych muzeów regionalnych , duchowni, artyści, sołtysi, członkowie sekcji naszego ośrodka kultury, media, ale przede wszystkim mieszkańcy miasta i gminy Zawichost, dla których spotkania poświęcone lokalnej historii to pretekst do sentymentalnych powrotów.
Tym razem prezentację i film, którego bohaterami byli mieszkańcy naszej gminy obejrzało blisko 200 osób. Dodatkowo wieczór uświetnił program artystyczny „Płyń Wisło …”, który zaprezentowały połączone na te okazję w jeden chór zespoły śpiewacze „Zielona Dolina”, „Zawichost” i „Linowianki”. Prócz utworów śpiewanych poświęconych tematyce wiślanej postanowiliśmy wpleść w program utwory mówione – wiersze, których treść przenosi mnóstwo cennych wiadomości regionalnych autorstwa Jerzego Banajskiego – lokalnego poety, które recytowały członkinie grup folklorystycznych.
Tuż przed zwiedzaniem pomieszczeń muzealnych głos zabrała radna SWŚ – Ewelina Bień oraz burmistrz MIG Zawichost – Andrzej Wzorek, którzy chwile później wraz Haliną Sadecką – v-ce prezes OPiWPR w Sandomierzu dokonali otwarcia Zawichojskiego Lamusa Kultury Dawnej przecinając symboliczną wstęgę. „Zawsze, gdy przecinałem wstęgę otwierałem przyszłość, po raz pierwszy otwieram drzwi do przeszłości” – powiedział burmistrz.
O ekspozycji i pomieszczeniach ze względów logistycznych jeszcze na sali opowiedział regionalista, etnograf oraz przewodnik – Józef Myjak. Po przecięciu wstęgi goście mogli obejrzeć nowozaaranżowane na potrzeby muzeum wnętrza pierwszego piętra MGOK.
Co zgromadziliśmy w naszym muzeum?
Dzięki wspaniałym, hojnym i altruistycznym darczyńcom – mieszkańcom miasta i gminy Zawichost oraz okolic, w trzech pomieszczeniach, które udało się wydzielić ścianami działowymi z holu pierwszego piętra naszego ośrodka kulty, obejrzeć można ponad 300 nieodpłatnie przekazanych na cele muzeum przedmiotów codziennego użytku, świadczących o sposobie życia dawnych mieszkańców Powiśla Zawichojskiego. Wśród nich zgromadziliśmy wiele zabytków świadczących o nierozerwalnym związku tego terenu z Wisłą. Różnego rodzaju sieci, wędki, fragmenty akcesoriów związanych z transportem rzecznym pokazują obraz życia tętniącego wokół królowej polskich rzek. Prawdę o dawnych tradycjach, obrzędach, codzienności pokazuje również zestaw fotografii, które zostały powiększone i oprawione. Prócz materiału poglądowego stanowią również swoistą dekorację ścian muzeum uzupełniając ekspozycję złożoną z zebranych przedmiotów. Te również pochodzą od mieszkańców ziemi zawichojskiej. Dodatkowo pomieszczenie stworzone na kształt izby mieszkalnej z wyposażeniem o charakterze miejsko-wiejskim, galerię ekspozycyjną chroniącą w przeszklonych gablotach drobniejsze przedmioty, sień dawnego domostwa oraz pomieszczenie na archiwalia muzealne zdobią elementy plastyki ludowej, również obrzędowej wykonane przez miejscowe twórczynie.
Na koniec uroczystego dnia wszystkich przybyłych zaprosiliśmy na smaczny poczęstunek złożony z regionalnych dań oraz tradycyjne zawichojskie „szczodroki”.
Realizacja całego przedsięwzięcia nie byłaby możliwa, gdyby nie zaangażowanie wielu osób, którym z całego serca dziękuję.
„Serdecznie dziękuję wszystkim, którzy zaangażowali się w powstanie Zawichojskiego Lamusa Kultury Dawnej – Żywego Muzeum Regionalnego Powiśla Zawichojskiego:
Agnieszce Jurak, Teresie i Aleksandrowi Stępniom, Annie i Damianowi Małcekim, Andrzejowi Starzykowi, Barbarze Wiśniewskiej, Bożenie Nierubiec, Edycie i Aleksandrze Stępień, Ewie Czajkowskiej, Ewie Siuś, Grażynie Grabowskiej, Halinie Jakóbczak, Henrykowi Kędziorze, Jadwidze Konderak, Janinie Bańcer, Janinie i Stefanowi Tomalom, Januszowi Bernaciakowi, Januszowi Jakubowskiemu, Luizie Wicińskiej, Magdalenie Sołtys, Małgorzacie Czajkowskiej, Małgorzacie i Krzysztofowi Siusiom, Marianowi Koronie, Marzenie Marciniak, Pawłowi Jędrzejewskiemu, Piotrowi Małeckiemu, Reginie Tysie, Robertowi Kaczmarzykowi, Ryszardowi Chuchmalskiemu, Szymonowi Stępniowi, Teodorze i Henrykowi Susom, Wiesławowi Różańskiemu, Wojciechowi Stępniowi, Zofii Czajce, Zofii Strawińskiej, Zofii Tatarata -mieszkańcom miasta i gminy Zawichost oraz okolic za bezpłatne przekazanie eksponatów;
pracownikom Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury w Zawichoście: Bożenie Kędziorze, Małgorzacie Czajkowskiej, Bożenie Nierubiec, Ewie Czajkowskiej, Pawłowi Lisowi, którzy zajęli się pozyskaniem zabytków, ich archiwizacją, inwentaryzacją, konserwacją i renowacją, pracami wykończeniowymi pomieszczeń, wykonaniem ekspozycji muzealnej, przygotowaniem dokumentacji projektowej;
Włodzimierzowi Kosiorowi – za wykonanie stylizowanej zabudowy pomieszczeń i konserwację zabytków;
Grzegorzowi Dulnemu – za wykonanie repliki dawnego pieca chlebowego;
Marcelowi Rosińskiemu – za pomoc w obróbce archiwalnych fotografii;
Józefowi Myjakowi i Marianowi Susowi – za konsultacje etnograficzne;
Stanisławie Majewskiej, Marcie Majewskiej-Elias, Janinie Bańcer, członkiniom grupy bibułkarskiej MGOK za wykonanie elementów plastyki ludowej stanowiących wyposażenie pomieszczeń muzealnych;
Krzysztofowi Siusiowi – za opracowanie prezentacji multimedialnej „Zawichost dawniej i dziś”;
Józefowi Myjakowi i Waldemarowi Dziubie – za przygotowanie filmu dokumentalnego „Wiślane tradycje Zawichostu i okolic” oraz mieszkańcom, którzy w nim wystąpili;
Zbigniewowi Jabłońskiemu i pracownikom Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej
w Zawichoście – za pomoc w transporcie eksponatów;
Liwii Sus – za opracowanie graficzne ulotki promującej powstałe muzeum
oraz innym nie wymienionym z imienia i nazwiska za wszelką pomoc i życzliwość”
(fragment tekstu z ulotki promującej Zawichojski Lamus Kultury Dawnej – Żywe Muzeum Regionalne Powiśla Zawichojskiego”)
oraz tym, których nazwiska ze względu na termin realizacji – projektowania i druku ulotki nie zostały tam zamieszczone
Jadwidze Konderak, Zofii i Marii Luścińskim, Danucie Sobeckiej oraz Stanisławie Banajskiej – za przekazanie zdjęć archiwalnych;
dyrektor ZSO w Zawichoście Annie Żak oraz nauczycielkom: Joannie Chmielewskiej, Elżbiecie Jabłońskiej, Renacie Rybus, Ewie Bochniak – za wsparcie organizacyjne podczas realizacji warsztatów – spotkań etnograficznych;
pracownikom Ośrodka Promowania i Wspierania Przedsiębiorczości Rolnej w Sandomierzu – za wszelką pomoc informacyjną związaną z realizacją projektu;
Elżbiecie Jabłońskiej, Emilii Szczepaniak, Marii Kuryłowicz – za przekazanie zabytków;
Barbarze Simm, Tadeuszowi Kusiowi, Marii Skorupie – za poprowadzenie warsztatów – spotkań etnograficznych dla młodzieży;
Jerzemu Banajskiemu – za użyczenie własnej twórczości literackiej w celu przygotowania programu artystycznego na podsumowanie projektu
Małgorzacie Fronczek, właścicielce Parku Etnograficznego „Pod Kogutem” w Dąbiu – za kotwiczkę – wspaniały prezent – eksponat do muzeum;
Wojciechowi Próchnickiemu – za pomoc w druku i przygotowaniu dokumentów projektowych,
Właścicielowi piekarni „MASPEK” – Grzegorzowi Siwkowi oraz Halinie i Czesławowi Sawickim właścicielom gospodarstwa agroturystycznego „Sielska dolina” – za przygotowanie poczęstunku regionalnego;
Zespołom śpiewaczym MGOK oraz instruktorom Marii Skorupie i Sławkowi Jagodzińskiemu – za przygotowanie programu artystycznego „Płyń Wisło …” na otwarcie muzeum;
Michałowi Dudzie, Pawłowi Juszczykowi, Krzysztofowi Krzyżanowskiemu– za pomoc w organizacji;
Sławkowi Lutyńskiemu – za użyczenie podkładu muzycznego do prezentacji „Zawichost dawniej i dziś”.
Więcej informacji na temat otwarcia oraz prac przygotowawczych do otwarcia muzeum znajdziecie pod linkami:
http://tsa24.com/muzeum-regionalne-w-zawichoscie/
„Muzeum Regionalne w Zawichoście”, „TSA 24”, 15.09.2016, informacyjny portal internetowy)
http://tsa24.com/muzeum-regionalne-w-zawichoscie-juz-otwarte/
„Muzeum w Zawichoście już otwarte”, „TSA 24”, 29.09.2016, informacyjny portal internetowy)
http://www.echodnia.eu/swietokrzyskie/wiadomosci/sandomierz/a/wyjatkowe-muzeum-w-zawichoscie-eksponaty-przekazali-mieszkancy,10683014/
(„Wyjątkowe muzeum w Zawichoście. Eksponaty przekazali mieszkańcy”, „Echo Dnia” 29.09.2016, wydanie internetowe)
http://www.radio.kielce.pl/post-46938
(„W Zawichoście otworzą muzeum”, „Radio Kielce” 27.09.2016, serwis internetowy)
http://www.radio.kielce.pl/pl/post-46952
(„Sieci i sagany w nowym zawichojskim muzeum”, „Radio Kielce” 27.09.2016, serwis internetowy)
Foto: Małgorzata Czajkowska, Marian Sus
Tekst: Patrycja Sus-Lutyńska
Koordynator projektu Zawichojskiego Lamusa Kultury Dawnej
Dyrektor Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury w Zawichoście
Zawartość strony oraz wszystkie fotografie są autorstwa MGOK w Zawichoście, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawach autorskich oraz prawach pokrewnych wszelkie prawa do fotografii i materiałów na stronie są własnością autora. Kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie tekstów, zdjęć, jest zabronione i wymaga zgody na piśmie.